سرایت آبله میمونی از راه هوا امکانپذیر است؟

به گزارش راهبرد معاصر متخصص ویروس‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با بیان این‌که سالمندان واکسینه‌شده علیه آبله انسانی در برابر آبله میمونی مقاومت بیشتری دارند، گفت: از سال ۱۹۸۰ویروس آبله انسانی Small Pox در دنیا ریشه‌کن و به مرور واکسیناسیون علیه این بیماری در دنیا متوقف شد؛ اما پیش از آن، افراد علیه آبله انسانی واکسینه می‌شدند.

دکتر احسان عارفیان، عضو هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر این‌که سالمندان ایمنی Basic و پایه را به‌واسطه واکسیناسیون آبله انسانی نسبت به آبله میمونی دارند، اظهار کرد: این در حالی است که سطح ایمنی افراد جوان‌تر متولد ۱۹۸۰ میلادی به بعد نسبت به مانکی پاکس کمتر است.

وی مبتلایان به نقص ایمنی، کودکان، نوزادان و زنان باردار را از گروه‌های حساس به ویروس آبله میمونی برشمرد و افزود: کادر درمان، پزشکی و بهداشتی که بطور مستقیم در تماس با این قبیل بیماران هستند، ریسک بالاتری از ابتلا را دارند و باید به‌عنوان جامعه حساس تلقی شوند.

این متخصص ویروس‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران آبله میمونی را یک بیماری زنوتیک(مشترک میان انسان و حیوان) برشمرد و افزود: اما نسبت به کرونا احتمال سرایت از انسان به انسان بسیار کمتر است.

وی افزود: افرادی که با حیوان آلوده در تماس هستند مانند دامپزشک‌ها، شکارچی‌ها و کسانی که با انواع حیوانات مثل میمون‌ها در تماس هستند، به‌شدت مستعد دریافت ویروس هستند و به‌علت تماس با مایعات بدن و خون حیوان یا تماس با تاول‌ها و آبله‌هایی که در سطح پوست حیوان وجود دارد، می‌توانند مبتلا شوند. هم‌چنین خوردن گوشت نپخته حیوان آلوده و یا گزیدگی و گازگرفتگی توسط حیوان مبتلا می‌تواند دلایل دیگر سرایت بیماری باشد.

به گفته این استاد ویروس‌شناسی دانشکدگان علوم، راه انتقال از انسان به انسان مشخصاً از طریق تماس نزدیک و دراپلت‌های تنفسی است.

وی افزود: درباره پاکس مشخصاً مانکی پاکس به‌نظر نمی‌آید که دراپلت‌های کوچک‌تر از ۵۰ میکرون دارای قدرت کافی برای ایجاد بیماری باشند و از طرف دیگر تماس با پوست و ترشحات آلوده مشخصاً در رختخواب و محل نشستن فرد بیمار می‌تواند باعث انتقال ویروس شود.

دکتر عارفیان تماس نزدیک با فرد آلوده، مایعات بدن، خون جاری شده از سطح تاول‌ها، تماس با لباس، رختخواب، حوله، وسایل غذاخوری را از راه‌های سرایت بیماری دانست و خاطرنشان کرد: اولسرهای مخاطی هم مملو از ویروس آبله میمونی هستند بنابراین بزاق و ترشحات مخاطی واژن(ارتباط جنسی) از دیگر راه‌های انتقال این بیماری محسوب می‌شود.

وی در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر این‌که خوشبختانه در حال حاضر به‌واسطه واکسیناسیون هیچ اثری از بیماری آبله «اسمال پاکس» یا آبله «واریولا» شایع در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ ، وجود ندارد، افزود: ویروس‌های خانواده پاکس‌ویریده توانایی آلوده کردن مهره‌داران و بی‌مهرگان را دارد. این خانواده شامل دو زیرخانواده کوردوپاکس ویرینه و همچنین انتوموپاکس ویرینه است که ویروس‌های زیرخانواده اول مهره‌داران و زیرخانواده دوم حشرات را درگیر می‌کند.

این عضو هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران افزود: دو جنس ویروسی از زیرخانواده کوردوپاکس‌ویرینه وجود دارد که تنها انسان میزبان آن‌ها است که واریولا یا اسمال پاکس است و ریشه‌کن شده، اما دومی ویروس مولسکوم کونتاژیوزوم است که این مورد را می‌توانیم در کشور مشاهده کنیم. افرادی که از وسایل عمومی در آرایشگاه‌ها مثل برس‌ها و شانه‌های عمومی استفاده می‌کنند، می‌توانند مستعد درگیری با عوارض این ویروس باشند. اصولاً روش‌های معمول ضدعفونی که در این مکان‌ها انجام می‌پذیرد مثل استفاده کوتاه‌مدت از الکل قادر به از بین بردن این ویروس نیست.

دکتر عارفیان خاطرنشان کرد: ارتوپاکس ویروس، پاراپاکس ویروس و یاتاپاکس ویروس‌هایی از خانواده پاکس‌ویریده هستند که بین انسان و دام مشترکند و به‌عبارت دیگر بیشتر دام میزبان طبیعی آن‌هاست و به انسان هم منتقل می‌شوند و یا به‌عبارتی زنوتیک هستند. این ویروس از لحاظ ابعاد ساختاری از جمله بزرگ‌ترین ویروس‌هایی است که در پزشکی با آن مواجه هستیم.

وی با بیان این‌که ویروس مانکی‌پاکس ویروس پوشش‌دار و فسفولیپیددار است و در میان این ویروس‌ها از مقاوم‌ترین ویروس‌های فسفولیپیددار است، گفت: مقاومت این ویروس نسبت به کرونا بسیار بیشتر است و شاید باید برای ضدعفونی کردن طول مدت زمان بیشتری وقت صرف کرد.

این متخصص ویروس‌شناسی دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران ادامه داد: این ویروس ساختار بیضی‌شکل، چندلایه پوشش فسفولیپید و تراکمی از پروتئین‌ها و گلیکوپروتئین‌ها دارد. ژنومی بزرگ و دو رشته با ساختار خطی دارد که باعث شده است تعداد زیادی از پروتئین‌ها را برای تکثیر خود مهیا کند و یکی از مستقل‌ترین ویروس‌هایی است که در حوزه پزشکی می‌شناسیم. با این ژنوم بزرگ و تعداد زیاد آنزیم و پروتئین و ساختارها به‌راحتی مسیرهای سلولی میزبان را در اختیار خود می‌گیرد و از طرف دیگر خود نیز مسیرهای اختصاصی خود را راه‌اندازی می‌کند. این ساختار درهم‌پیچیده، تراکم پروتئین فسفولیپید که ویروس برای خود تشکیل داده، باعث شده به شدت در برابر روندهای ضدعفونی‌کننده مرسوم ما مقاوم شود.

دکتر عارفیان افزود: این خانواده ویروسی جزو مقاوم‌ترین ویروس‌های غشادار و دارای فسفولیپید است. این ویروس بسیار مجهز است و به‌راحتی در سیتوپلاسم باقی می‌ماند و همه آنزیم‌ها را برای تکثیر در سیتوپلاسم مستقل از جهاز هسته در اختیار دارد.

سرایت آبله میمونی از راه هوا به مراتب کمتر از کروناست

وی با بیان این‌که باید برای این بیماری پروتکل جایگزین تعریف شود، گفت: سرایت آبله میمونی از طریق هوا نسبت به کرونا به مراتب کمتر است و تماس مستقیم و نزدیک نقش مهم‌تری در انتقال این بیماری دارد.

این عضو هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران مناطق غربی و مرکزی آفریقا را از مناطق آندمیک بیماری دانست و خاطرنشان کرد: ۱۱ کشور آفریقایی منطقه آندمی بیماری معرفی می‌شوند که از سال ۱۹۷۰ تاکنون بیماری در آن‌ها گزارش شده است.

وی یادآور شد: کشورهایی نظیر بنین، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری کنگو، گامبون، لیبریا، نیجریه، سیرالئون، و سودان جنوبی از مناطقی از قاره آفریقا هستند که برای سال‌ها بیماری در آن‌ها گزارش شده است، اما امروزه گزارش‌های متعددی از بروز بیماری در دیگر نقاط جهان و خارج از منطقه آندمیک آفریقا نظیر انگلیس، اسپانیا و پرتغال گزارش شده است.

دکتر عارفیان با استناد به گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، گفت: از ۱۳ می تا ۸ ژوئن ۲۰۲۲ در ۲۸ کشور مانکی پاکس(آبله میمونی) گزارش شده است که پیش از این سابقه این بیماری را نداشتند، در قاره آمریکا در کانادا ۱۱۰ مورد، در آمریکا ۴۰ مبتلا، در امارات متحده عربی در همسایگی ایران ۱۳ نفر، در بلژیک ۲۴ مورد، در فرانسه ۶۶ نفر، در آلمان ۱۱۳ مبتلا، در ایتالیا ۲۹ نفر، در هند ۵۴ بیمار، در پرتغال ۱۹۱ نفر، در اسپانیا ۲۵۹ مبتلا و در انگلیس ۳۲۱ نفر گزارش شده است.

وی با بیان این‌که در بازه زمانی ۱۳ می تا ۸ ژوئن ابتلای ۱۲۰۰ نفر به آبله میمونی در جهان تأیید شده است، خاطرنشان کرد: هم‌چنین براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت امکان انتقال این بیماری از طریق پلاسنتا (جفت به جنین)، حین زایمان و از مادر آلوده به فرزند وجود دارد.

۶ تا ۱۳ روز متوسط دوره کمون آبله میمونی بدون قدرت سرایت در انسان است

این متخصص ویروس‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با بیان این‌که کودکان به این ویروس حساس‌تر و عوارض بیماری در آن‌ها شدیدتر است، تصریح کرد: درباره دوره کمون (Incubation Period) این بیماری گزارش‌های متعددی ذکر شده است، اما بر اساس اعلام CDC آمریکا بین ۵ تا ۲۱ روز است؛ ولی به‌طور معمول و تیپیکال چیزی حدود ۶ تا ۱۳ روز است که فرد مبتلا به آبله میمونی برخلاف کرونا در این دوره فردی را آلوده نمی‌کند.

دکتر عارفیان درباره علائم و نشانه‌های بیماری آبله میمونی(مانکی‌پاکس)، گفت: عفونتی که به‌واسطه آبله میمونی اتفاق می‌افتد دارای علائمی چون ایجاد راش‌ها و ناهنجاری‌های پوستی، تب، سردرد، دردعضلانی در پشت، احساس انرژی کم و از شاخص‌های مهم آن تورم غدد لنفاوی است، اصولاً بیماری خودمحدودشونده است و در معدود افراد فرآیند بیماری تشدید می‌شود و میزان مرگ ومیر در دنیا در بدترین شرایط ۱۱ درصد اعلام شده است که بیشتر در کودکان و جوان‌ترها گزارش شده است.

وی با بیان این‌که تاول‌هایی که به‌واسطه خانواده آبله در بدن تظاهر می‌کند، در نواحی سر و گردن و انتهاها(دست و پا) است، ادامه داد: این عوارض دو تا چهار هفته ادامه دارد، اما به‌تدریج وارد فاز درمان می‌شود و عوارض کمتر و بهبودی حاصل می‌شود.

۳ تا ۶ درصد میزان مرگ آبله میمونی اغلب در گروه‌های حساس

عضو هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران میزان مرگ و میر آبله میمونی را ۳ تا ۶ درصد و بیشتر در کودکان، نوزادان و مبتلایان به نقص ایمنی برشمرد و افزود: البته از ۱۲۰۰ مبتلای جهانی تاکنون مرگی گزارش نشده است.

دکتر عارفیان با تأکید مجدد بر این‌که واکسن آبله انسانی ایمنی خوبی در برابر آبله میمونی ایجاد می‌کند، گفت: واکسن آبله از قدیمی‌ترین واکسن‌هاست که بشر به آن دسترسی پیدا کرده است، هم‌اکنون فرآیند شیوع (Out Break) ویروس به حدی نرسیده تا سازمان‌های متولی واکسیناسیون عمومی را توصیه کنند.

تلقی نزدیکی آبله‌مرغان با آبله میمونی باور اشتباه عموم

وی با بیان این‌که تی کوریمات برای درمان دارویی مانکی پاکس در سال ۲۰۲۲ اپرو جهانی را گرفته است، افزود: همچنین ایمنوگلوبولین‌ها برای مقابله سریع با ویروس کارآیی دارند.

دکتر عارفیان نزدیکی آبله‌مرغان (Chicken Pox) با مانکی‌پاکس(آبله میمونی) را اشتباه رایج در میان مردم برشمرد و افزود: شاید اسامی بیماری‌ها به‌هم نزدیک باشند، اما این دو از خانواده‌های متفاوتی هستند؛ آبله‌مرغان از خانواده ویروس هرپس‌ویریده و مانکی پاکس از خانواده پاکس‌ویریده است./ایسنا